Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü tarafından organize edilen ‘Karadeniz’in Değişen Jeopolitiği ve Türkiye’ bahisli panel Osman Turan Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi.
Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. İsmail Köse, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ve Dumlupınar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Altay Tayfun Özcan’ın konuşmacı olarak katıldığı panelde konuşan Rektör Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı “Doğu ve batı ortasında köprü, kuzey ve güney ortasında bir kavşak noktası olan Karadeniz, asırlardır doğu ile batı medeniyetlerinin odak ve çatışma noktası olmuştur. Bilhassa 20. yüzyılın sonuna yanlışsız Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte tekrar şekillenen Karadeniz, jeopolitik kıymeti nedeniyle bir kere daha global güçlerin ilgi alanına girmiştir. Karadeniz’in hakimiyeti ve denetimi; Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Doğu Akdeniz ve Avrasya bölgeleri için jeostratejik değer taşımaktadır. Öteki taraftan yeni dünya sisteminde güvenlik, güç, ekonomik ve siyasi rekabetin pekiştiği Karadeniz, dünyanın ticaret merkezlerinden biri olmakla birlikte jeopolitik pozisyonuyla güç koridoru vazifesini de üstlenmektedir. Türkiye’nin Karadeniz’deki rolü son derece kritiktir. Doğu ve batı ortasında kalan Karadeniz’in anahtarı, jeopolitik pozisyonu nedeniyle Türkiye’nin elindedir. Bölge ülkelerinin deniz yoluyla Afrika, Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’ya çıkış kapısını Türk Boğazları oluşturmaktadır. Karadeniz’e kıyıdaş devletler, Türk boğazları ve Karadeniz, birbirleriyle bütünleşen stratejik geçiş noktalarıdır. Bu noktada Montreux Boğazlar Mukavelesi ön plana çıkmaktadır. Montreux Boğazlar Kontratı, kıyıdaş devletlerin güvenliği ve refahı bakımından değerli olmakla birlikte Türkiye’nin bölgede öne çıkan aktör olmasını da sağlamaktadır” diye konuştu.
Prof. Dr. İsmail Köse ise yaptığı konuşmada “Türk cihan mefküresinde Boğazlar ve Karadeniz’in ehemmiyetini anlayabilmek için 1453 yılındaki fetihten sonra buraların, Osmanlı’nın egemenliğine girdiği düşünülür ki temelinde düzeltilmeye muhtaç bir bilgidir. 1484 yılında Kefe ve Taman’ın fethinden sonra Karadeniz artık bir Türk gölü olmuştur. 1453 sonrasında Osmanlı Devleti, 300 yıl Bağazlar’a hükmedebildi ta ki 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar Boğazlar’ı kim denetim ediyorsa Karadeniz’i de denetim ediyordur. Bu Türk denetimi, 1484 yılında başlayan mutlak denetim, 1774 yılına kadar devam eden, bundan sonra da milletlerarası siyasetin gereği doğrultusunda devir periyot paylaşılan periyot dönem Mondros Mütarekesi vaktinde olduğu üzere işgal altında olan ve 1936 yılından itibaren de büyük oranda tekrar Türkiye’nin güvenlik telaşlarını Montrö Boğazlar Kontratı ile koruyacak halde gelişen bir denetimden kelam ediyoruz” dedi.
Panelde son olarak konuşan Ortadoğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ise “Bizim, Karadeniz’den Asya’ya ve oradan da bu tarafa yanlışsız bakmamız; yeni istikrarları, yeni bakış açılarını ve yeni felsefi yaklaşımları da beraberinde getiriyor. O nedenle bilhassa hem Osmanlı Devleti tarihini hem Rusya’yı hem de yeni aktörler olan ABD ve Çin’i âlâ bilmek lazım. Bu açıdan değerlendirdiğimizde bilhassa Karadeniz’in, bizim için ne mana söz ettiğine bakmamız gerekir. Bu nedenle gençlerimiz, öğrenci arkadaşlar, ne yapın yapın Montrö Antlaşması’nı güzel bilin. Bu antlaşma, çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin yaptığı en kıymetli antlaşmalardan biridir. Boğazlar’ın denetiminin bizde olması, çok kıymetli bir şey. Bilhassa Rusya-Ukrayna Savaşı başladıktan sonra aniden Montrö Muahedesi’nin ve Karadeniz’in değerinin ne olduğunu ve ne olabileceğini daha uygun görmeye başladık” sözlerini kullandı.
Panel panelistlere plaket takdim edilmesi ve çekilen hatıra fotoğrafı ile sona erdi. – TRABZON