Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gurur İba, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın adaylığı için Yüksek Seçim Konseyine (YSK) yapılan itiraz müracaatlarına ait “Cumhurbaşkanı’nın adaylık tartışmaları siyasi saiklerle sürdürülüyor. Anayasa Kurulu raporunun tüzel pahası hakkında farkındalık maalesef yetersiz.” dedi.
Parlamento, seçim ve siyasi partiler hukuku alanında öne çıkan yapıtlarıyla tanınan Doç. Dr. İba, AA muhabirine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın adaylığı için YSK’ye yapılan itiraz müracaatlarını kıymetlendirdi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen 2017 Anayasa değişikliğiyle Anayasa’nın “cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi”ni düzenleyen 101. unsurunun bütünüyle değiştirildiğini hatırlatan İba, “Anayasa değişikliğinin, her maddeyi başka ayrı zikrederek üç etap halinde yürürlüğe girmesini öngören çerçeve 18. unsuruna nazaran, 101. husustaki değişiklikler, ‘birlikte yapılacak birinci TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimine ait takviminin başladığı tarihte’ yürürlüğe girmiştir.” bilgisini verdi.
Anayasa’nın yeni 101. hususunun yürürlük tarihinin, 30 Nisan 2018 olduğunun altını çizen İba, “Bir kimse en fazla iki kere cumhurbaşkanı seçilebilir.” kararının de yer aldığı yeni düzenlemenin geriye yürütülmesinin hukuken mümkün olmadığını belirtti.
İba, kanun tekniği istikametinden bir bütün halinde toptan değişen 101. hususun yürürlüğe girmesinden sonra birinci sefer seçilen Cumhurbaşkanı’nın 14 Mayıs 2023’te ikinci sefer adaylığına türel bir mahzurun bulunmadığını söyledi.
Anayasa Komitesi raporunun türel pahasının gereğince farkında olunmamasından kaynaklandığı anlaşılan karşı görüşlerin, kanunlaşma sürecinde hiç lisana getirilmediğini aktaran İba, kurul raporunun, yasama organının iradesinin yanlışsız yorumlanması bakımından en temel referans olduğuna dikkati çekti.
“Tartışmanın zamanlaması dikkati çekiyor”
Komisyon raporunun münasebetinin, komitenin iradesini yansıttığını ve değişikliğe uğramadıysa en üst organ olan TBMM Genel Heyetinin iradesi haline geldiğini belirten İba, şunları kaydetti:
“Anayasa Komitesi raporunda, iki devir seçilebilme kuralının bir bütün halinde toptan değiştirilen 101. hususun yürürlüğe girmesinden evvel misyon yapan cumhurbaşkanlarının misyon periyotlarının hesaba katılmayacağı istikametinde açık tabirlere yer verilmiştir. Anayasa değişikliği görüşmelerine ait Anayasa Komitesi görüşme tutanakları incelendiğinde, iki periyot sonu, komite üyeleri dahil 187 milletvekili tarafından 600 seferden fazla kelam alındığı halde hiç değinilmeyen hatta imada dahi bulunulmayan bir konudur. TBMM Genel Heyetinde da ne yazılı ne de kelamlı bir tartışma yürütülmeksizin itiraz edilmeden kabul edilen ve referandumda yürütülen kampanya sürecinde de lisana getirilmeyen bir tartışmanın gündeme taşınması ve zamanlaması dikkati çekiyor.
Anayasa değişikliği kanunu metninde aksi tarafta bir süreksiz unsur düzenlemesi olmadığına nazaran, cumhurbaşkanının iki kez seçilme kuralının başlangıcı, maddeyi bütünüyle yine yazma (tedvin) biçiminde kabul edilen 101. unsurun yürürlüğe girdiği tarih olan 30 Nisan 2018’dir. Bu tarihin temel alınması hukuk tekniğine uygundur. Cumhurbaşkanı’nın adaylık tartışmaları siyasi saiklerle sürdürülüyor. Anayasa Komitesi raporunun tüzel pahası hakkında farkındalık maalesef yetersiz seviyelerde.”